ΙΣΤΟΡΙΑ ΦΙΛΙΑΤΡΩΝ

Στη περιοχή των Φιλιατρών υπήρχε ζωή από τη Λίθινη εποχή. Αυτό αποδεικνύεται από τους λίθινους πελέκεις και τα εργαλεία που βρέθηκαν στον άξονα του ποταμού "Κρουνοί" και χρονολογούνται από τη περίοδο αυτή.

Κατά τη Νεολιθική εποχή στη περιοχή των Φιλιατρών υπήρχε οικισμός πρωτόγονων ανθρώπων. Αυτό θεμελιώνεται και από τα πολυάριθμα σπήλαια που βρίσκονται ανατολικά των Φιλιατρών.

Στα αρχαία χρόνια στη περιοχή της Αγίας Κυριακής υπήρχε κτισμένος οικισμός με το όνομα ΕΡΑΝΑ. Στην ίδια περιοχή υπήρχαν και οι μικρότεροι οικισμοί Αρήνη, Αλίαρτος και Έρμακας (Αρμακάδια). Η περιοχή ήταν εύφορη και πλούσια. Οι κάτοικοί της πήραν μέρος στο Τρωικό Πόλεμο υπό τον βασιλιά της Πύλου Νέστορα. Το ιερό της Εράνας πιστεύεται ότι ήταν αφιερωμένο στον Εραναίο Ποσειδώνα. Σ` αυτόν άλλωστε αποδίδεται η μαρμάρινη κεφαλή ωραιότατου αγάλματος που βρέθηκε πολύ κοντά στο ιερό. Δυστυχώς το πολύτιμο άγαλμα χάθηκε κατά τη γερμανική κατοχή. Πάνω στα ερείπια του ιερού της Αρχαίας Εράνας, ανοικοδομήθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. Πεντάκλιτος Παλαιοχριστιανική εκκλησία. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στη Παλαιοχριστιανική βρέθηκαν 345 νομίσματα που χρονολογούνται 1500 χρόνια πριν την ανοικοδόμησή της. Σήμερα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Μετά την απελευθέρωση του 1821, οι κάτοικοι που δε γνώριζαν την αρχαιολογική αξία των μνημείων και των ερειπίων κατέστρεψαν τα πάντα προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν για προσωπική τους χρήση.

 Χάλκινα νομίσματα Ιουστινιανού Α΄ (527-565). Ιουστινιανού Β΄ (565-578) και Μαυρίκιου Τιβέριου (582-602). Βρέθηκαν στη περιοχή της Αγίας Κυριακής Φιλιατρών

Η γύρω περιοχή των Φιλιατρών αλλά και ο χώρος της Αρχαίας Εράνας κατοικείται αργότερα από τους Ρωμαίους. Αυτό γίνεται φανερό έκτός των άλλων και από τα Ρωμαϊκά λουτρά που ερείπιά τους σώζονται μέχρι σήμερα.

Η περιοχή το 267 μ.Χ. δέχθηκε την επιδρομή των Γότθων. Το 347 μ.Χ. υπάγεται στη Βυζαντινή αυτοκρατορία με ακμάζουσα πόλη τότε τη Χριστιανούπολη.

Το 589 μ.Χ. δέχτηκε την επιδρομή των Σλάβων, που όμως δεν επηρέασαν τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής. Μερικά τοπωνύμια στη περιοχή όπως Μυρίτοβα, Γαλάτοβα, Λέκιτα, Ποδαγορά, Τοπόλη κ.λ.π. θυμίζουν το πρόσκαιρο πέρασμά τους.

Το 1205 φτάνουν στη περιοχή οι πρώτοι Φράγκοι. Τα Φιλιατρά ήταν τότε χωριό. Οι Φράγκοι θέλοντας να διαδώσουν τη δική τους θρησκεία καταλάμβαναν και μετέτρεπαν τους ορθόδοξους ναούς σε δικούς τους (Παναγία Βλαχέρνα) ή έκτιζαν καινούργιους (Άγιος Διονύσιος της Μώραινας, Αγία Μαρίνα).
Κατά την ενετοκρατία οι Φιλιατρινοί βοήθησαν με τον τρόπο τους Ενετούς εναντίον των Τούρκων για την επικράτησή τους στη Πελοπόννησο. Στη περιοχή του Λαγγουβάρδου μάλιστα υπήρχε ενετικό παρατηρητήριο.

Μεγάλο ρόλο έπαιξαν τα Φιλιατρά κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, αφού πολλοί Φιλιατρινοί υπήρξαν αγωνιστές, Φιλικοί (Αλ. Λουκόπουλος) και οπλαρχηγοί. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία της Λενιώς Βλαστού που με το παιδί της αγκαλιά πήδησε στο γκρεμό για να μην ατιμαστεί από τους Τουρκαλβανούς, καθώς και του Παναγή Λελώνη που κρεμάστηκε από τους Τούρκους. Το μεγαλύτερο κτύπημα τα Φιλιατρά το δέχτηκαν από τον Ιμπραήμ το Μάιο του 1825. Οι στρατιώτες του έκαψαν και λεηλάτησαν τις εκκλησίες, τα σπίτια, τις αποθήκες και σκότωσαν όσους από τους αμάχους είχαν παραμείνει στη πόλη.

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους τα Φιλιατρά εξελίχθηκαν σε σημαντικό εμπορικό κέντρο. Το 1833 συστάθηκε ο Δήμος Εράνης. Η ονομασία υποδηλώνει την ιστορική συνέχεια της περιοχής από την αρχαία Εράνα. Ο πρώτος Δήμος είχε έδρα τα Φιλιατρά και περιελάμβανε τα χωριά Χαλαζόνι, Κατσίμπαλι, Βάλτα, Καναλουπού και Χριστιάνους. Πρώτος Δήμαρχος διορίστηκε ο Ζαχαρίας Νικ. Πασχαλίγκος. Από τότε μέχρι το 1886, που τρομερός σεισμός κατέστρεψε τη πόλη και την ενδοχώρα της, τα Φιλιατρά γνώρισαν μεγάλη οικονομική και κοινωνική ακμή. Από τα μικρά λιμάνια της Αγίας Κυριακής και του Αγριλιού γινόταν εξαγωγή των κυριότερων προϊόντων της περιοχής: λάδια, κρασιά, σταφίδες. Το εμπόριο γινόταν απευθείας χωρίς μεσάζοντες με τη Τεργέστη, τη Νεάπολη, το Λιβόρνο και το Λονδίνο. Στα αρχοντικά της πόλης υπήρχε αφάνταστη χλιδή. Οι άρχοντες φορούσαν χρυσοκέντητες στολές. Μετά το καταστρεπτικό σεισμό του 1886, η πόλη ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων. Σε απόσπασμα υπηρεσιακής εκθέσεως αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι "… τα Φιλιατρά έλαμψαν από την φιλεργία των κατοίκων των και από την φυσική του τόπου ανάπτυξη μόνα, χωρίς να λάβουν έξωθεν ουδέν βοήθημα". Και πραγματικά τα Φιλιατρά, κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, κάλπαζαν στο δρόμο της προόδου και έλαμψαν αφού βρέθηκαν μεταξύ των 10 πρώτων πόλεων της Ελλάδας, από άποψη δημοτικών έργων και πνευματικής κίνησης. Σπουδαία έργα που θυμίζουν την περίοδο αυτή είναι τα δύο φλωρεντιανά σιντριβάνια της πόλης, το κτίριο του Δημαρχείου με το Ρολόι και η Δεξαμενή. Τότε γίνεται και η διαμόρφωση της σημερινής Πλατείας Καποδιστρίου καθώς και των κεντρικών δρόμων.

Το 1873 πανώλη θερίζει τα Φιλιατρά.

Το 1886, στις 15 Αυγούστου, γίνεται μεγάλος σεισμός που ισοπεδώνει τη πόλη. Την ακμή όμως διαδέχεται παρακμή. Το 1901 η οικονομία της πόλης δέχεται μεγάλο πλήγμα. Ο περονόσπορος κατέστρεψε όλα τα αμπέλια. Τα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας δεν είναι ομαλά. Σε λίγο αρχίζουν οι μακροχρόνιοι πόλεμοι. Ο κόσμος αρχίζει να φεύγει για τη πρωτεύουσα ή ακόμα χειρότερα ξενιτεύεται. Συγχρόνως πολλοί κάτοικοι της ορεινής Τριφυλίας και Αρκαδίας έρχονται και εγκαθίστανται στα Φιλιατρά. Η παρακμή καταφθάνει. Όσοι απομένουν ασχολούνται με τη γεωργία. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα εύφορη. Το 1946 εκτοπίζεται ριζικά η σταφιδοκαλλιέργεια και αρχίζει η εποχή της καλλιέργειας ποτιστικών κηπευτικών. Αργότερα θα ξεκινήσει η "θερμοκηπιακή καλλιέργεια" που θα φέρει νέα οικονομική άνθιση στη περιοχή.

Το 1914 λόγω της νέας διοικητικής αναδιάρθρωσης του κράτους καταργούνται πολλοί Δήμοι της χώρας, μεταξύ των οποίων και ο Δήμος Εράνης, και αντικαθίστανται από κοινότητες. Τη θέση του παίρνει η κοινότητα Φιλιατρών. Το 1929 καταργούνται οι κοινότητες και επανιδρύονται οι Δήμοι. Ο νέος Δήμος της πόλης μας δεν ονομάζεται πλέον Δήμος Εράνης, αλλά Δήμος Φιλιατρών.

 ΑΠΟ http://www.filiatra.gov.gr