Δημοτικό τραγούδι: Ένα πολύτιμο κληροδότημα που φωτίζει την ιστορία μας

  

Τετάρτη, 22 Νοεμβρίου 2017

Τα δημοτικά τραγούδια μας, γεμάτα λεβεντιά και περηφάνεια, μας συγκινούν και μας μαγεύουν. Εμείς οι παλιότεροι, κυρίως άνθρωποι της υπαίθρου, όταν ακούμε τους

υπέροχους ήχους τους, νιώθουμε ανείπωτη χαρά και αγαλλίαση. Το κλέφτικο τραγούδι της «τάβλας» μας ενθουσιάζει, διότι χαρακτηρίζεται από πατριωτική έξαρση. Τα πατροπαράδοτα αυτά τραγούδια αποτελούν αδιάψευστη
απόδειξη της ενότητας της φυλής μας, της αλληλεγγύης που υπήρχε ανάμεσα στους προγόνους μας, καθώς και του τιτάνιου αγώνα τους για τη χιλιάκριβη λευτεριά. Μέσα από το δημοτικό τραγούδι εκφράζεται ο βαθύς πόνος τους, η λύπη τους, η αγάπη τους, ο σεβντάς τους και τα ερωτικά τερτίπια τους ακόμα.

Το δημοτικό μας τραγούδι μάς δίνει ολοζώντανες εικόνες από το παρελθόν. Μας περιγράφει πολεμικές συγκρούσεις, ολοκαυτώματα και αυτοθυσίες, χαρούμενες εκδηλώσεις, γάμους, χαρές και πανηγυρισμούς. Τα πολύτιμα αυτά κληροδοτήματά μας πρέπει να διαφυλαχθούν και να παραδοθούν άφθαρτα και αναλλοίωτα, στους επερχόμενους, ώστε να καταλάβουν και κείνοι την τεράστια αξία τους και το ιστορικό νόημα που κρύβουν μέσα τους. Το ελληνικό τραγούδι είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός, δίνει την πιο ολοκληρωμένη, ίσως, εικόνα της πορείας της φυλής μας μέσα στους αιώνες.

Ο απλός ποιητικός στίχος και η μελωδία του δημοτικού μας τραγουδιού, δίνουν, πότε με τον αισθηματικό, πότε με το ρομαντικό και πότε με μακρόσυρτο πονεμένο ήχο, τον σπαρακτικό ποιητικό λόγο του, όλον τον πλούτο της Ελληνικής ψυχής. Άπειρα είναι τα παραδοσιακά τραγούδια μας, τα οποία εκφράζουν ανάγλυφα τις δραματικές περιπέτειες του σκλαβωμένου Γένους, τους απηνείς διωγμούς του και τα κακουργήματα των Τούρκων.

Ο λαός μας, σεβόμενος τις παραδόσεις του, τις διαφύλαξε σαν «φυλαχτό» και με θρησκευτική ευλάβεια, ώριμα και ευγενικά τις έκανε τραγούδι καθημερινό, γιατί εγνώριζε καλά πως έτσι νικάει το παρόν, χωρίς να το αρνείται, περνάει στο μέλλον και γίνεται ιστορικά αιώνιο.
Η λαϊκή δημοτική μούσα εκφράζει με ζωηρά χρώματα τους πόθους, τους καημούς και τη νοσταλγία για την πατρώα γη των ξενιτεμένων, καθώς και το αδιάκοπο μοιρολόι για τον άνθρωπο που χάνεται στην ανελέητη ξενιτιά.

Η μουσική ψυχαγωγία απασχολούσε τον άνθρωπο από τα πανάρχαια χρόνια. Μέσα από τις χορδές των οργάνων εκφράζεται ο ανθρώπινος πόνος, οι λαχτάρες, οι καημοί και το ερωτικό πάθος. Το παραδοσιακό τραγούδι σημαδεύει τη ζωή των προγόνων μας. Φανερώνει τον πολιτισμό τους και την ευαισθησία τους. Εγκωμιάζει τα καλοκάγαθα αισθήματά τους, την παλληκαριά τους και τους τιτάνιους αγώνες τους εναντίον των τυράννων. Νιώθουμε βαθιά συγκίνηση για τον κατατρεγμό τους από τους Τούρκους, που είχαν σαν τακτική τους «φωτιά και τσεκούρι στους γραικούς». Μας γοητεύει η ομογνωμοσύνη που υπήρχε ανάμεσα στους Έλληνες, καθώς και ο αγνός πατριωτισμός τους που έκαιγε ακατάπαυστα σαν λαμπάδα μέσα τους.

Τα αθάνατα δημοτικά τραγούδια μας μας δίνουν κουράγιο, μας εμψυχώνουν, μας τέρπουν, μας τονώνουν το ηθικό και, το σπουδαιότερο, μας μεταφέρουν ποικιλόχρωμες εικόνες από το παρελθόν. Αυτό το τόσο πολύτιμο κληροδότημα των προγόνων μας, που φωτίζει την ιστορική πορεία της πατρίδας μας, αποτελεί ύψιστο εθνικό θησαυρό. Στην αδάμαστη ψυχή της επαρχίας, σ’ αυτή τη ζωντάνια της χωριάτικης παράδοσης, κρατήθηκαν ατόφια, όσο και αλώβητα, τα στοιχεία της Ζωής, καθώς και των εθίμων των προγόνων μας και τα οποία από το βάθος των αιώνων μεταλαμπαδεύτηκαν από γενιά σε γενιά, μέσω των δημοτικών ασμάτων κι έφθασαν έως εμάς. Καμάρι και περηφάνια πρέπει να νιώθουμε όλοι οι Έλληνες για την αθάνατη δημοτική μουσική μας.

Για τα κλέφτικα τραγούδια της «τάβλας», για την παραδοσιακή μας αυτή κληρονομιά, εκφράστηκε με θαυμασμό, τον περασμένο αιώνα, ο φιλέλληνας Γερμανός ποιητής Γκαίτε, ο οποίος έγραψε: «Τα κλέφτικα τραγούδια των Ελλήνων, αναφέρονται με λυρισμό και πάθος στους αγώνες και στα κατορθώματα του ηρωικού αυτού λαού». Σε άλλη σελίδα του βιβλίου του ο φιλόσοφος Γερμανός υπογραμμίζει: «Τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια είναι κάτι το πολυτιμότατον εν τη εννοία της λυρικής, δραματικής και επικής ποιήσεως, εξ όσων γνωρίζομεν».

Το ιστορικό τραγούδι είναι ανώνυμο. Γράφηκε σε εποχές δύσκολες και θυελλώδεις. Αναφέρεται στους ημίθεους εκείνους ήρωες που όρθωσαν το ανάστημά τους στα πολυάριθμα στίφη του εχθρού, και, αψηφώντας τη ζωή τους, δόξασαν την Ελλάδα. Όπως για παράδειγμα ο Λεωνίδας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Παπαφλέσσας κ.ά. Τα παραδοσιακά τραγούδια μας, τα οποία αναφέρονται στην κοινωνική ζωή των προγόνων μας, μιλάνε και για τους οραματισμούς της φυλής μας.

Η απόδοση της μελωδίας τους εξαρτάται από τις μουσικές γνώσεις και την εμπειρία του οργανοπαίχτη, ή και από τον τραγουδιστή ακόμα, αν είναι καλλικέλαδος. Τότε το δημοτικό τραγούδι συγκινεί και συναρπάζει τους ακροατές του. Ο λεβέντικος τσάμικος χορός, ο ρυθμός και οι έντεχνες κινήσεις του, μας γοητεύουν. Νιώθουμε, χορευτές και θεατές, μια ανείπωτη χαρά. Μια ψυχική ανάταση. Τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια ήσαν από την αρχαιότατη εποχή ποικίλα. Σώζονται δείγματα όλων των εποχών.

Η λαϊκή ποιοτική δημιουργία κατάφερε να εκφράσει με ευαισθησία, λεπτότητα και πλαστικότητα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα, για τις διάφορες περιστάσεις του βίου, για το μητρικό φίλτρο, την αγάπη, το γάμο, το χωρισμό, το θάνατο, τη διασκέδαση, την εργασία, καθώς και όλες τις ιστορικές, κατά καιρούς περιπέτειες πολεμικές και ειρηνικές, του φιλήσυχου όσο και φιλειρηνικού λαού μας, οι οποίες είχαν συγκλονίσει την ψυχή του.

Πολλά δημοτικά τραγούδια μας αναφέρονται στους κτηνοτρόφους μας, στους αγρότες μας, καθώς και στους ορεσίβιους ξωμάχους μας. Δεν είναι λίγα τα τραγούδια μας που έχουν αφιερωθεί στους ξενιτεμένους μας, μέσα από τα οποία εκφράζονται οι καημοί τους, η νοσταλγία τους, οι πόθοι τους και τα οράματά τους. Τραγούδια αγωνιστικά, ερωτικά, κοινωνικά, με θαυμάσιο μουσικό χαρακτήρα και ταυτότητα, αγαπήθηκαν και τραγουδήθηκαν και εξακολουθούν να τραγουδιούνται από τα παλιά εκείνα χρόνια από το λαό μας. Στη συνέχεια μεταδόθηκαν από γενιά σε γενιά κι έφτασαν μέχρι την εποχή μας. Εμείς έχουμε ιερή υποχρέωση να σεβαστούμε τις παραδόσεις μας, μεταλαμπαδεύοντας αυτόν τον αθάνατο πατροπαράδοτο θησαυρό στους νέους μας, και κείνοι με τη σειρά τους να τον παραδώσουν στους επερχόμενους, ώστε να συνεχίζεται ανά τους αιώνες η ιστορική πορεία τους.

Την πιο εύστοχη κατάταξη των δημοτικών τραγουδιών μας την έκαμε ο μεγάλος λαογράφος μας, ο Νικ. Γ. Πολίτης. Άπειροι ξένοι κριτικοί ομοφώνως αναγνωρίζουν στα τραγούδια των Ελλήνων την πλούσια φαντασία, ποιητικό ύφος, τη λιτότητα της έκφρασης και την ποιοτική συγκέντρωση. Διέκριναν σ’ αυτά ευγένεια, άδολο ρομαντισμό καθώς και κάποια μελαγχολία. Τα τραγούδια αυτά, με το ιστορικό περιεχόμενο, αναφέρονται, κατά το πλείστον, εγκωμιαστικά στους ήρωες που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορία του τόπου μας.

ΚΩΝ/ΝΟΣ Β. ΜΠΑΡΜΠΟΥΤΗΣ

Πηγή: ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΑΠΟ http://e-laographia.blogspot.com/