Ο μήνας Μάρτιος και οι Παροιμίες του!..

01/03/15 20:54

Ο Μάρτιος λέγεται και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας που φέρνει την άνοιξη. Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή ισημερία, δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Ο μήνας αυτός

συνδέεται και με τη Σαρακοστή. Σ’ αυτό οφείλονται και οι παροιμίες «Ο Μάρτης δε λείπει από τη Σαρακοστή», «Όλοι οι μήνες τρώνε κρέας και ο Μάρτης κόκαλα». Ο λαός μας τον ονομάζει Κλαψομάρτη, Πεντάγνωμο, Γδάρτη και Παλουκοκάφτη, γιατί είναι ο πιο άστατος καιρικά μήνας του χρόνου. Χαρακτηριστική είναι η λαϊκή παροιμία: «Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει». Στα παλιά χρόνια με τον ερχομό του Μάρτη τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα του Μάρτη, γνωστά ως χελιδονίσματα, επειδή άρχιζαν πάντα με τις λέξεις «Ήρθεν, ήρθεν χελιδόνα...». Διαβάστε το κείμενο που ακολουθεί!...

ΟΠΩΣ όλοι γνωρίζουν, ο Μάρτιος είναι ο τρίτος μήνας του χρόνου. Το όνομά του παράγεται από τη λατινική λέξη Mars (όνομα του θεού του πολέμου Άρη). Οι ιδρυτές της Ρώμης, Ρώμος και Ρωμύλος, ονόμασαν αυτόν το μήνα Μάρτιο, επειδή τον πρώτο μήνα της άνοιξης οι Ρωμαίοι άρχιζαν τις πολεμικές επιχειρήσεις.

Ο Μάρτιος λέγεται και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας που φέρνει την άνοιξη. Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή ισημερία, δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Ο μήνας αυτός συνδέεται και με τη Σαρακοστή. Σ’ αυτό οφείλονται και οι παροιμίες «Ο Μάρτης δε λείπει από τη Σαρακοστή», «Όλοι οι μήνες τρώνε κρέας και ο Μάρτης κόκαλα».

Ο λαός μας τον ονομάζει Κλαψομάρτη, Πεντάγνωμο, Γδάρτη και Παλουκοκάφτη, γιατί είναι ο πιο άστατος καιρικά μήνας του χρόνου. Χαρακτηριστική είναι η λαϊκή παροιμία: «Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει». Στα παλιά χρόνια με τον ερχομό του Μάρτη τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα του Μάρτη, γνωστά ως χελιδονίσματα, επειδή άρχιζαν πάντα με τις λέξεις «Ήρθεν, ήρθεν χελιδόνα...».

Την πρώτη μέρα του Μαρτίου οι μητέρες έβαζαν και εξακολουθούν να βάζουν στο χέρι των παιδιών το «Μάρτη», ένα κομμάτι από κόκκινο και άσπρο νήμα για να τα προφυλάξουν από τις ακτίνες του ήλιου, που την εποχή αυτή θεωρούνται επικίνδυνες. Το νήμα το έβγαζαν και το τοποθετούσαν σε μία τριανταφυλλιά μόλις έβλεπαν τα πρώτα χελιδόνια ή το έκαιγαν στο αναστάσιμο φως το Πάσχα.

Ο Μάρτιος ήταν ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου ως την εποχή που εφαρμόστηκε το ιουλιανό ημερολόγιο, οπότε πήρε τη θέση του τρίτου μήνα του χρόνου.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΡΤΙΟ

 Aκόμη και στις δεκαοχτώ έχει το μάτι του ανοιχτό.

 Aκόμη στις δεκαοχτώ, ψοφάει η πέρδικα στ' αυγό. Λένε και στις τριάντα, μα δεν ηξεύρω γιάντα.

 Aν κάνει ο Mάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε - δέκα, να δεις το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκλεισιρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.

 Mάρτης άβροχος, μούστος άμετρος.

 Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.

 Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

 O Mάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).

 O Μάρτης ο κλαψόγελος.

 Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.

 Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ’ Απριλοσκαμένα. [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να κλαδεύεται τίποτα και τον Απρίλη να σκάβεται η γη]

 Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε - δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και την φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.

 Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλη άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το γεωργό που 'χει στη γη σπαρμένα.

 Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά, κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το ζευγά που 'χει πολλά σπαρμένα.

 Αν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλα πέντε, θα δεις το κοντοκρίθαρο να στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες να ψιλοκαθαρίζουν, θα δεις και τη φτωχολογιά να ψιλοκοσκινίζει.

 Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

 Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σεντόνα.

 Από Μαρτιού πουκάμισο, κι απ' Αύγουστο σεγκούνι.

 Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.

 Βροντή Μαρτιού, φίλεμα με καρύδια.

 Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

 Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυριάρης.

 Κάλλιο Μάρτης στα δαυλιά, παρά στα προσηλιακά.

 Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές. [δηλ. Καλύτερα το Μάρτη να ‘χει κρύο παρά ζέστη]

 Καλοκαιριά της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας.

 Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;

 Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα [:ισημερία]

 Μάρτης άβρεχτος, μούστος άμετρος. [δηλ. όταν ο Μάρτης δεν έχει βροχές, ωφελούνται πολύ τα αμπέλια]

 Μάρτης βρέχει, θεριστάδες χαίρονται.

 Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει.

 Μάρτης βροχερός, θεριστής κουραστικός.

 Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.

 Μάρτης δίμουρος. Μάρτης πεντάγνωμος.

 Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.

 Μάρτης έβρεχε, θεριστής τραγούδαγε.

 Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε.

 Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.

 Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος.

 Μάρτης πουκαμισάς, δεν σου δίνει να μασάς.

 Μη σε γελάσει ο Μάρτης και χάσεις την ημέρα. [δηλ. μη νομίσεις ότι ο καιρός θα είναι κακός όλη την ημέρα και δεν πας στη δουλειά σου]

 Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.

 Ξύλα φύλαγε τον Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια.

 Ο Mάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).

 Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.

 Ο ήλιος του Μαρτιού, τρυπάει κέρατο βοδιού.

 Ο καλός Μάρτης στα κάρβουνα, κι ο κακός στον ήλιο.

 Ο Μάρτης εδιαλάλησε, μικρά μεγάλα πάνω [δηλ. μεγαλώνουν όλα τα φυτά]

 Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.

 Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος ώρα στον ήλιο, ώρα στον τοίχο. [δηλ. εκεί που κάθεσαι στον ήλιο, πιάνει κρύο και πας δίπλα στο τζάκι]

 Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισε και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!

 Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε, και πάλι το μετάνιωσε, πως δεν εξαναχιόνισε.

 Ο Μάρτης το πρωί πηλά (λάσπες) και το βράδυ χώματα (το πρωί βρέχει και μέχρι το βράδυ έχει στεγνώσει).

 Ο Μάρτης το πρωί το ψόφησε, και το βράδυ το βρόμισε.

 Ο Μάρτης ως το γιόμα ψοφάει το βόδι (από το κρύο) κι ως το βράδυ το βρωμίζει (από τη ζέστη).

 Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει.

 Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ' Απριλίου τις δώδεκα, ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ' αβγό.

 Όλοι οι μήνες καιν τα ξύλα και ο Μάρτης τα παλούκια.

 Οπού 'χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ήλιος μην τη δει.

 Οπόχει κόρην ακριβή, το Μάρτη ήλιος μην τη δει.

 Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.

 Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα χαράς σ' εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.

 Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίτες σαν αλώνι.

 Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Mαρτάπριλο χιονίζει.

 Τα λόγια σου είναι ψεύτικα σαν του Μαρτιού το χιόνι, που το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει.

 Τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούρια πάει και φέρνει.

 Το Μάρτη ξύλα φύλαγε κι άχερα των βοδιώνε και λίγα ξυλοκέρατα να δίνεις των παιδιώνε.

 Το Μάρτη τον πεντάγνωμο όπου γελά και κλαίει, θα τόνε τιμωρήσουμε ψέματα να μη λέει.

 Το Μάρτη φύλαε άχερα, μη χάσεις το ζευγάρι.

 Τον Μάρτη κι αν τον αγαπάς φίλο μην τον κάνεις.

 Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο.

 Του Mάρτη του αρέσει, να είναι πάντα στο διπλό, μια στις δέκα να έχει ήλιο, και τις άλλες ξυλιασμό.

 Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια.

 Του Μάρτη ο ήλιος βάφει, και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.

 Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια.

 Τσοπάνη μου την κάπα σου, το Μάρτη φύλαγέ την.

 Φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια.

 Φύλαξε τα παλούκια σου να μη στα φάει ο Μάρτης.

Καλό μήνα!...

ΑΠΟ https://www.sakketosaggelos.gr/